Nieuwe topstukken in Gallo-Romeins Museum: Vierduizend jaar oude gouden sieraden uit Tremelo

3 november 2025

Op een akker in Tremelo, in de provincie Vlaams-Brabant, werden in 2014 twee gouden sieraden ontdekt. Onderzoek wees uit dat ze meer dan 4000 jaar oud zijn. Daarmee zijn het de oudste metalen voorwerpen die ooit in België zijn gevonden.
De Vlaamse Gemeenschap verwierf de stukken en voegde ze in het voorjaar van 2025 toe aan de Topstukkenlijst. Vanaf 4 november 2025 krijgen ze een plek in de permanente tentoonstelling van het Gallo-Romeins Museum.

De twee sieraden zijn vrijwel identiek. Het gaat om flinterdunne goudplaatjes met aan de bovenzijde een langwerpig, tongvormig uiteinde. Langs de randen zijn ze versierd met een dubbele rij ingedrukte puntjes. Beide exemplaren zijn ongeveer 7,5 cm groot. Hoogstwaarschijnlijk werden ze niet in onze regio gemaakt

De sieraden zijn gemaakt tussen 2400 en 2200 v.Chr., aan het einde van de steentijd. De mensen in onze regio maakten in die tijd kennis met een nieuw fenomeen: metaal. De eerste metalen voorwerpen waren vaak van goud, een metaal dat relatief gemakkelijk te bewerken is. Pas enkele eeuwen later begonnen de inwoners van onze regio voorwerpen in andere metalen te gebruiken, zoals koper en brons.

De sieraden getuigen van de grote verbondenheid die er in die tijd in Europa bestond. In een gebied dat zich uitstrekte van Scandinavië tot Zuid-Europa en van Groot-Brittannië tot Oost-Europa onderhielden mensen contacten en wisselden ze voorwerpen uit.
Uit verschillende plaatsen in dat gebied kennen we sieraden die gelijkenissen vertonen met die uit Tremelo. Op de Britse eilanden, langs de Bretoense kust (Frankrijk) en op het Iberisch Schiereiland (Spanje en Portugal) zijn soortgelijke objecten ontdekt. In het bijzonder in twee graven in Boscombe Down, op een boogscheut van de beroemde steencirkels in Stonehenge (Verenigd Koninkrijk), troffen archeologen in 2002 sieraden aan die qua vorm nagenoeg identiek zijn aan die uit Tremelo.

Over de exacte functie van de sieraden bestaat discussie. Vrijwel alle exemplaren die we kennen, zijn teruggevonden in graven, bijna altijd in opgerolde vorm. In een aantal gevallen lagen ze in de buurt van de schedel van de overledene. Daarom vermoeden onderzoekers dat het sieraden waren die rond haarlokken of vlechten werden gewikkeld.
Andere vondsten wijzen er echter op dat ze wellicht ook voor andere doeleinden werden gebruikt, bijvoorbeeld als hanger of als decoratie op kleding.
In Tremelo zijn geen sporen van een graf teruggevonden. Hoe de sieraden op die plek zijn beland, weten we niet. Misschien heeft iemand ze er ooit verloren.

Het Gallo-Romeins Museum presenteert de voorwerpen vanaf 4 november in de permanente tentoonstelling. Op die manier breidt het museum zijn aanbod Vlaamse Topstukken verder uit. Ook de Keltische goudschat uit Beringen, de Romeinse ring van Commodus, de Merovingische schijffibula uit Rosmeer en de vondsten uit het Merovingische grafveld van Broechem zijn er te zien. Die voorwerpen staan allemaal op de Topstukkenlijst.

Schepen van Toerisme An Christiaens: “Met de gouden sieraden uit Tremelo voegt het Gallo-Romeins Museum twee unieke stukken toe aan de permanente tentoonstelling. De prachtstukken getuigen van een fascinerende scharnierperiode in onze geschiedenis: de overgang van de steentijd naar de metaaltijden. Bezoekers kunnen ze vanaf nu komen bewonderen.”

Burgemeester Jo Feytons: “We zijn blij dat de Vlaamse Gemeenschap deze bijzondere voorwerpen heeft aangekocht en het Gallo-Romeins Museum de mogelijkheid biedt om ze tentoon te stellen. Hiermee wordt de positie van het museum als grootste archeologische museum in Vlaanderen bevestigd. Het sterkt het stadsbestuur ook in zijn voornemen om het museum verder uit te bouwen en de werking ervan nog meer te professionaliseren.”