Gouden sieraden van vierduizend jaar oud

In 2014 werden twee gouden sieraden ontdekt op een akker in Tremelo (Vlaams-Brabant). Ze zijn vrijwel identiek. Het zijn twee flinterdunne goudplaatjes van zo’n 7,5 cm groot. Aan de bovenzijde hebben ze een langwerpig uiteinde en langs de randen zijn ze versierd met een dubbele rij ingedrukte puntjes.

Uit onderzoek bleek dat de sieraden meer dan 4000 jaar oud zijn: ze zijn gemaakt aan het einde van de steentijd, tussen 2400 en 2200 v.Chr. Daarmee zijn het de oudste metalen voorwerpen die ooit in België gevonden zijn. Goud is een metaal dat relatief gemakkelijk te bewerken is. Voorwerpen in andere metalen, zoals koper en brons, duiken in onze regio pas enkele eeuwen later op.

De sieraden, die hoogstwaarschijnlijk niet in onze regio gemaakt zijn, getuigen van de grote verbondenheid die er in die tijd in Europa bestond. In een gebied dat zich uitstrekte van Scandinavië tot Zuid-Europa en van Groot-Brittannië tot Oost-Europa onderhielden mensen contacten en wisselden ze voorwerpen uit. Op verschillende plaatsen werden soortgelijke gouden voorwerpen ontdekt. Onder andere in Boscombe Down, op een boogscheut van de beroemde steencirkels in Stonehenge (Verenigd Koninkrijk), troffen archeologen in 2002 sieraden aan die qua vorm nagenoeg identiek zijn aan die uit Tremelo.

Over de functie van de sieraden bestaat discussie. De meeste exemplaren werden teruggevonden in graven, bijna altijd in opgerolde vorm. Soms lagen ze in de buurt van de schedel van de overledene. Daarom vermoeden we dat ze rond haarlokken of vlechten werden gewikkeld. Andere vondsten wijzen er dan weer op dat ze waarschijnlijk gebruikt werden als hanger of als decoratie op kleding. In Tremelo zijn sowieso geen sporen van een graf teruggevonden. Hoe de sieraden er beland zijn, weten we niet. Misschien heeft iemand ze er ooit verloren.

In het voorjaar van 2025 werden de sieraden uit Tremelo toegevoegd aan de Vlaamse Topstukkenlijst. Sinds november 2025 hebben ze een plek in de permanente tentoonstelling van het Gallo-Romeins Museum.