In de eerste helft van de 20ste eeuw groeven archeologen op verschillende sites in Tongeren een grote verzameling houten schrijftabletten uit de Romeinse tijd op. In het Latijn heten die tabulae cerratae. De zone waar ze werden gevonden was Broek of Broekberg, nabij het tempelcomplex aan de noordkant van de stad. Een tweede groep kwam in 2013 aan het licht tijdens de opgraving aan de Beukenbergweg.
Voor het eerst zijn beide groepen nu het voorwerp van een diepgaand onderzoek door een internationaal team van specialisten. Het doel van dit project is de schrijftafels uit Tongeren in al hun aspecten te bestuderen en na te gaan welke informatie ze aanreiken over de samenleving toen. Interdisciplinariteit is bij zo’n onderzoek dan ook een noodzaak en een troef. Het Gallo-Romeins Museum had als projectleider een coördinerende rol.
Hoe werden de tabletten gebruikt? Met een scherpe stilus – meervoud stili – schreef men in een laag was die op het verzonken oppervlak van het schrijftablet werd aangebracht. De was bleef niet bewaard, en dus ook de teksten die erop geschreven waren niet. Maar in veel gevallen werd, door de druk die schrijvers op de stilus uitoefenden, een deel van de tekst door de waslaag heen in het hout gekrast. Wat we nu zien, meestal alleen onder scheerlicht, zijn dan ook de diep ingekraste letters, cijfers en symbolen die het niveau van het hout bereikten.
Veel is niet meer te ontcijferen, maar wat wel nog leesbaar is, brengt het dagelijkse leven in de Romeinse stad weer tot leven en onthult nieuwe aspecten van wat er zo’n 2000 jaar geleden in Tongeren en omgeving gebeurde: over institutionele aspecten, de graad van romanisering, administratieve en religieuze praktijken… De tabletten zijn dan ook van groot belang voor de geschiedenis van de civitas Tungrorum en haar hoofdstad Tongeren.
Voor het eerst zijn ook de overige houtvondsten die samen met de tabletten zijn aangetroffen, aan een grondige studie onderworpen. De meeste vondsten houden verband met het productieproces van de tabletten.
In het voorjaar van 2025 verschijnt wellicht de publicatie:
Hartoch E. (ed.), Blänsdorf J., Scholz M., Accardo S., Boudin M., Deforce K., De Vos D., Groetembril S., Hameeuw H., Márquez C., Pauwels D., Raepsaet G., Raepsaet-Charlier M.-Th., Vanderhoeven A., van Kersen V., Verbanck-Piérard A. & Watteeuw L.: The Writing Tablets of Roman Tongeren and associated wooden finds.
Ontdek de schrijftablet en de stilus op onze collectiesite Exploratorium.
https://hdl.handle.net/21.15108/14616
https://hdl.handle.net/21.15108/47302
Contact
Else Hartoch
Coördinator collectie-onderzoek en bibliotheek
+ 32 12 67 03 61
else.hartoch@stadtongeren.be