Merovingische juwelen onder de loep

Het Gallo-Romeins Museum bewaart een grote collectie voorwerpen uit de Merovingische periode (486 tot 751 n.Chr.), met daarin ook sieraden. Daarvan is een aantal opgenomen in de Vlaamse Topstukkenlijst. Die worden nu geanalyseerd en onderzocht. Zo leren we ook de mensen achter de objecten beter kennen.

Diverse sieraden zijn ingelegd met rode granaat, een edelsteen die in de vroege middeleeuwen (5de tot 9de eeuw) over heel Europa erg in trek was. Mensen gebruikten hem om bijzondere objecten te versieren, zoals broches, oorringen en gespen. De meest indrukwekkende met granaat ingelegde stukken uit de museumcollectie zijn de schijffibula’s van Rosmeer en Broechem, twee grote mantelspelden van goud.

Door de edelsteen chemisch te analyseren kunnen archeologen de plaats van herkomst van granaat bepalen. Die kennis maakt het dan weer mogelijk om vroegmiddeleeuwse handels- en ambachtsnetwerken te reconstrueren. In de vroege middeleeuwen lagen de belangrijkste ontginningsgebieden voor granaat in de huidige landen India, Sri-Lanka, Tsjechië en Portugal.

Meer weten over de mensen achter de objecten

In 2024 laat het museum zijn Merovingische juwelen met inlegwerk van rode granaat analyseren in het kader van het Mero-Jewel project. Dat wordt geleid door het Museum Kunst en Geschiedenis en het Europees centrum voor archeometrie aan de universiteit van Luik. In Luik worden de granaten en de edele metalen waaruit de juwelen bestaan onderzocht met PIXE (Particle Induced X-ray Emission), om zo hun exacte samenstelling te bepalen. Hierdoor kunnen we ze vergelijken met granaten en metalen waarvan we de oorsprong al kennen. Zo kunnen we bepalen waar de granaten van de Merovingische juwelen in onze collectie vandaan komen.

Ook nemen archeologen van het Museum Kunst en Geschiedenis de juwelen letterlijk onder de loep. Zij kijken vooral naar de methodes waarmee ze zijn gemaakt. Zo leren we de mensen achter de objecten beter kennen en komen we meer te weten over technische handelingen en ambachtelijke processen die goudsmeden in de vroege middeleeuwen toepasten.

Het Mero-Jewel project loopt nog tot mei 2027. Dan zijn de resultaten van de analyses volledig. Tot die tijd kunnen we al genieten van deelresultaten. Hierdoor zullen we bijvoorbeeld binnenkort eindelijk uitsluitsel kunnen geven over de herkomst van de granaten in de schijffibula van Rosmeer.