Onverwerkt Verleden: de opgraving aan de Sint-Truidersteenweg uit 2001

Eind 2020 arriveerde het eerste opgravingsensemble van het project Onverwerkt Verleden in Tongeren: 22 kartonnen dozen en 9 plastic boxen met vondsten. Enkele paletten met zware stenen en dierenbeenderen blijven achter in het depot te Vilvoorde en worden daar bestudeerd. Bij wijze van test beginnen we met de ‘kleinste’ opgraving, die uit 2001 aan de Sint-Truidersteenweg in Tongeren. We houden nauwkeurig bij hoeveel tijd we aan de uitwerking van de gegevens besteden. Op die manier kunnen we bij benadering voorspellen hoeveel tijd er voor de studie van de volgende, vaak veel grotere ensembles nodig zal zijn.

Studie van de grondmonsters

De uitwerking van de opgraving startte begin 2021 met het doorzoeken van de zeef-residu’s van de 66 grondmonsters uit diverse grondsporen op het terrein. Het gaat per monster om 10 liter grond, uitgezeefd met maaswijdtes van 5 mm, 2 mm en 0,5 mm. De residu’s worden onder een binoculaire loep met vergrotingen van 10 tot 60 maal doorzocht op plantaardige en dierlijke resten en op afval van ambachtelijke activiteiten.

De determinatie van de aangetroffen plant- en diersoorten gebeurt in een later stadium. Maar we hebben nu al een eerste indruk van de ‘buit’. Tot de plantaardige resten horen zaden en vruchten die hetzij verkoold, hetzij gemineraliseerd bewaard bleven. Herkenbaar zijn graansoorten als tarwe en gerst, pitten van diverse fruitsoorten en talrijke zaden van onkruidsoorten die op de akkers of in het opgegraven stadsdeel groeiden. Bij de dierlijke resten vallen de aantallen muizen- en kikkerbotjes op. Visresten komen in kleine aantallen voor, gruis van mosselschelpen is dan weer in vrijwel elk monster aanwezig.

Deze eerste indruk leert ons dat de studie van het materiaal veel kennis zal opleveren over de Romeinse landbouwmethoden, het voedingspatroon van de bewoners van de stadswijk en het milieu waarin de mensen er leefden.

Maar de grootste verrassing is de aanwezigheid van aanzienlijke hoeveelheden afval van ambachtelijke werkzaamheden. Talloze gestolde metaaldruppeltjes wijzen erop dat de plaatselijke bewoners ijzer hebben geproduceerd. Minuscule glasslierten en -druppels bewijzen dan weer dat er op de site ook glas werd geproduceerd of gerecycleerd. Het is voor het eerst dat we een dergelijke activiteit in Romeins Tongeren op het spoor zijn. Het ambachtelijke afval in de monsters heeft er wel voor gezorgd dat het uitsorteren van de grondmonsters veel langer heeft geduurd dan aanvankelijk gedacht: 470 uren!